Met Power & Love creëren we met elkaar betere asielopvang die verder gaat dan een dak boven je hoofd.

Een interview met Sjaak Seen van Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond (VRR) en Paula ter Hoeve van Zorgwerk over de samenwerking bij de crisis vluchtelingenopvang in regio Rotterdam Rijnmond.

V.l.n.r.: Elmira Copier, communicatiemanager Zorgwerk - Sjaak Seen, projectleider opvang asielzoekers VRR - Paula ter Hoeve, programmamanager Zorgwerk.

Als Manager Communicatie bij Zorgwerk, ben ik nieuwsgierig naar de verhalen achter onze projecten. Hoe dragen de technologische oplossingen die het Zorgwerkplatform biedt bij aan waar het echt om draait: betaalbare zorg met oprechte aandacht en energie. Deze menselijke kant wil ik graag belichten door verschillende uitdagingen te schetsen, de samenwerking met onze opdrachtgevers te bevragen en de effect die het sorteert. In dit interview ben ik in gesprek met opdrachtgever Sjaak Seen van VRR en met collega Paula over de crisisopvang van asielzoekers in regio Rotterdam Rijnmond.

Wil je kort vertellen voor welke uitdaging jullie stonden en wat de aanleiding was?

Sjaak:

“Op 13 december 2021 deed de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (met een aanwijzing) een beroep op de Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond. De opvang op het landelijk aanmeldcentrum in Ter Apel was ernstig onder druk komen te staan. Het COA had niet voldoende capaciteit. Daarmee kreeg VRR als taak de totale realisatie en exploitatie van crisisnoodopvang voor asielzoekers in de regio Rijnmond vorm te geven. De nood was hoog en op 31 december moesten de eerste mensen al opgevangen worden. De VRR trad in contact met regionale partijen zoals de stadsmariniers, GGD, sociale werkers, ziekenhuizen en Rijnmond Dokters om invulling te geven aan het opvangen van 150 asielzoekers (inmiddels 500 asielzoekers).

Ik kan me voorstellen dat de acute fase van dit traject veel uitdagingen kende. Kan je daar meer over vertellen?

“De eerste opvang vond plaats op schepen. Een praktische oplossing want deze waren reeds voorzien van hutten, recreatiezalen, koks. Alle beginselen die nodig waren om te voorzien in de eerste levensbehoeften van deze kwetsbare groep. Bovendien had ervaring uitgewezen dat kleinschalige opvang beter is om asielzoekers te laten ‘landen’. Naast deze tijdelijke huisvesting werd ook gezocht naar begeleiding en zorg voor deze kwetsbare groep mensen. Het gebrek aan capaciteit bij de GZA (gezondheidszorg Asielzoekers) bracht een extra uitdaging. De eerste screening van asielzoekers voordat zij opgevangen worden, lag nu ook in handen van VRR. Deze screening moest plaatshebben op de locaties. Zorgwerk is vanaf het begin een van de partners en verantwoordelijk voor het inzetten van verpleegkundigen en woon/zorgbegeleiders op de woonlocaties.

Dus inderdaad een spannende en enerverende tijd. Eén waar pionieren heel belangrijk was maar ook opbouwen van relaties, gebruik maken van het bestaande netwerk, allemaal in het teken om het goed te regelen voor de asielzoekers die al een lange reis achter de rug hebben en een humane plek nodig hebben om bij te komen van schrijnende situaties en ervaringen. Gelukkig had de Corona-periode, die hieraan vooraf ging, ons al op veel voorbereid. Niet alles was nieuw. Zo hadden twee stadsmariniers contacten opgedaan bij het inrichten van het noodhospitaal in Ahoy. Deze contacten kwamen goed van pas en brachten de nodige snelheid in het samen- stellen van een projectteam. Zorgwerk is vanaf de start onderdeel van dit projectteam.

Hoe is deze samenwerking met Zorgwerk tot stand gekomen?

Paula:

“Mijn collega Marijke werd in die periode benaderd door de programmamanager Noodopvang Vluchtelingen van de Gemeente Rotterdam. Zijn vraag was wat Zorgwerk kon betekenen in de situatie die ontstaan was. Er waren zorgprofessionals nodig om de asielzoekers de juiste begeleiding en zorg te bieden bij aankomst en verblijf op de opvanglocaties in Rotterdam en omstreken. Als landelijke specialist in personeelsoplossingen konden wij in die vraag voorzien. Het was een prachtige uitdaging. Er was snelheid nodig en de ‘power’ om door te pakken. Daar zit onze kracht. We zoeken naar wat er mogelijk is om de juiste professionals op de juiste plek op het juiste moment te krijgen. En zo samen met de andere partijen de verantwoordelijkheid te dragen om deze kwetsbare mensen te helpen.”

Sjaak:

“Die mentaliteit is ook nodig om in zulke crisissituatie te kunnen presteren. Je moet niet vragen naar waarom iets niet kan maar zoeken naar wat er wel mogelijk is. Wij hebben hetzelfde DNA, beiden stellen alles in het werk om dat wat onmogelijk lijkt mogelijk te maken. Om kwetsbare mensen te helpen.

In het projectteam staat een ding centraal ‘Zorg & Veiligheid’ en deze moeten in elkaar overlopen. Kwaliteit staat in alles altijd bovenaan. Niet altijd eenvoudig aangezien tijd in crisissituaties niet altijd je vriend is.”

“Wij hebben hetzelfde DNA, beiden stellen we alles in het werk om dat wat onmogelijk lijkt mogelijk te maken. Om kwetsbare mensen te helpen!”

Wat vind jij belangrijk in een goede opvang?

Sjaak:

Goede asielopvang gaat verder dan onderdak bieden. Je hebt een goede zorgketen nodig. 43% van de mensen die je opvangt kan getraumatiseerd zijn. Daar moet je in je team rekening mee houden. Wie zet je in en hoe ga je daarmee om. Je wil dat de bewoners tot rust komen en activiteiten kunnen doen die ze een goede dagbesteding geven. Je wil aansluiten op hun behoeftes, mentale hulp bieden, of hulp bij contact leggen met achtergebleven familie of de regelzaken met de IND.

Kortom, meer doen dan alleen een dak boven hun hoofd bieden, het zogenaamde Bed, Brood en Bad (BBB). In onze ogen is de enige juiste manier de BBB plus variant. We willen de mensen die we opvangen tot rust laten komen, een goede dagbesteding geven. Een zachte landing en helpen met hun leven weer op orde krijgen. Dat is goed voor hen, en dat is ook goed voor de omgeving waarin ze terecht komen.

Tegelijkertijd moet je ervoor waken dat je de teams in het veld niet overbelast. Goede begeleiding van de zorgteams is essentieel. Hoe ga je bijv. met de verhalen om die je hoort. Je wil dat men wel de juiste zorg biedt maar niet deze verhalen naar huis neemt. Maar ook wil je dat bij telefonische consulten er een tolk aanwezig is op het juiste moment. Ook onmisbaar waren de verpleegkundigen op de locaties. Zij voeren de triage uit, zorgen voor opbouw van de zorgdossiers zodat de huisartsen op dit stuk ontlast worden.

Paula vult aan:

Voor de teams van woon-/zorgbegeleiders en verpleegkundigen die Zorgwerk per locatie samenstelde wil je die kwaliteit ook waarborgen. Zoals Sjaak net ook aangaf wil je voor deze kwetsbare groep goede zorg en begeleiding inzetten. Dat betekent niet alleen dat de professionals de juiste diploma’s moeten hebben. Maar je wil ook de asielzoekers, die vaak al lang op de vlucht zijn, rust en regelmaat en een vorm van veiligheid bieden. Zo selecteerden we een team van vaste gezichten. Daarnaast hebben we ook gezocht naar ervaringsdeskundigen, professionals die zelf dus ooit asielzoeker zijn geweest. En professionals die ervaring hebben met werken met vluchtelingen. Wij kijken bij het selecteren van onze professionals ook altijd naar iemands soft skills. Is hij/zij menselijk, hoe staat het met zijn inlevingsvermogen. Je wil de nodige compassie zodat je mensen die net uit moeilijke situatie komen, rust en ‘vrolijkheid’ biedt maar ook dat professionals een bepaalde afstand kunnen bewaren om zelf staande te blijven.

Met wat voor situaties krijg je dan zoal te maken?

Sjaak en Paula:

Op een van de locaties was er een jonge moeder met 2 kleine kinderen waarvan de jongste nog borstvoeding kreeg. Zij moest voor een operatie naar het ziekenhuis en uitstellen was geen optie. Maar wat doe je dan met kinderen? In overleg met het zorgteam en de moeder hebben we een oplossing gevonden. Tijdens haar verblijf in het ziekenhuis en voor het herstel na terugkomst zijn drie begeleiders met pedagogische achtergrond opgestaan vanuit het team die met elkaar de zorg 24/7 voor hun rekening namen. Zo kon zij met gerust hart aan haar gezondheid werken, terwijl ze verzekerd was de beste opvang van haar kleintjes. Dit soort individuele en persoonlijke situaties luisteren heel nauw. Hier zie je de bevlogenheid van de zorgketen terug. Wij zetten met elkaar graag die extra stap. Zo maak je echt verbinding en zorg je samen dat de zorg beter werkt.

De vraag voor opvang aan de gemeentes nam toe, er kwamen steeds meer locaties bij. Hoe konden jullie aan die vraag voldoen?

Paula:

Zorgwerk is een landelijke organisatie dus we hebben professionals door het hele land. Het mooie van dit project is dat je dan merkt hoe sociaal betrokken veel zorgprofessionals zijn. Veel van onze eigen zorgprofessionals staan in contact met elkaar. Ze hebben in de Zorgwerk-community hun enthousiasme gedeeld. Dat heeft bij onze recruitment afdeling gezorgd voor spontane nieuwe aanmeldingen. Veelal zorgprofessionals die heel graag specifiek hun hulp willen aanbieden aan asielzoekers.

Binnen ons eigen Zorgwerkteam hadden we ook een taakverdeling. Mijn collega’s Marijke en Mare droegen de dagelijkse verantwoordelijkheid voor de planning. En ik had periodiek overleg met Sjaak over de grote vraagstukken en knelpunten, zo nodig met de andere partners. En ik onderhield de contacten met de verpleegkundigen. 

“Eerlijk is eerlijk, niet overal bestond een positief beeld over asielopvang. Onze BBB plus aanpak heeft dit beeld omgevormd, dat is een verdienste van het team.”

De 7 gemeenten zijn heel tevreden over de kwaliteit van de opvang. Wat geven zij aan?

Sjaak:

We hebben met alle gemeenten een hele goede relatie opgebouwd. We konden in de loop van het traject bij elke nieuwe gemeente die asielzoekers ging opvangen laten zien wat we geleerd hadden. We namen onze ervaringen mee in het opzetten van nieuwe opvanglocaties en stelden bij waar dat nodig was door te kijken naar de behoeften en de samenstelling van de asielzoekers. Maar zeker ook naar de bewoners in de omgeving. Door de grote tevredenheid van de gemeenten over de manier waarop wij de opvang en de zorg en veiligheid georganiseerd hadden, was dit bij elke nieuwe locatie weer het uitgangspunt.

Want eerlijk is eerlijk, niet overal bestond een positief beeld van asielopvang. Je wil een beheersbare situatie creëren waarin geen excessieve incidenten plaatsvinden. Onze aanpak heeft ervoor gezorgd dat dit beeld is omgevormd, dat is een verdienste van het team. In mijn ogen is de opvang pas echt geslaagd als asielzoekers en de omgeving elkaar accepteren en respecteren. Daar ben ik trots op.

“Als bewoners een brief sturen aan burgemeester Aboutaleb om te laten weten hoe prettig ze zijn opgevangen, dan ben je blij dat je daar ook een steentje aan hebt bij kunnen dragen.”

Zorgwerk staat voor power and love. Kun je vertellen hoe dat zich uitte in deze samenwerking? Hoe zorgde je ervoor dat je de juiste persoon op de juiste plek op het juiste moment had?

Paula:

Je kunt je voorstellen dat we bij crisis-noodopvang soms pas een dag van tevoren hoorden dat er de volgende dag een team nodig was op een nieuwe locatie. Bij de gewone noodopvang wisten we vaak wel de week waarin het aanving, maar niet de dag.

Dat was bij iedere start van een locatie wel een uitdaging. We hadden voldoende professionals die zich aanmeldden, maar je wil gedurende de gehele periode van de opvang met een vast team werken. Dus naast alle eerder genoemde skills was de beschikbaarheid doorslaggevend. Het rooster moest met dezelfde mensen rondkomen vanaf de start. Marijke en ik stonden in voortdurend contact met de pool. En het is gelukt! Zodra het team samengesteld was, was er groot enthousiasme voor het werk. Nu na ruim 2 jaar zijn de mensen die in de opvang werken voor het overgrote deel dezelfde als van het eerste uur!

Waar ben je trots op in dit project?

Sjaak:

Zoals eerder gezegd zit dat echt in het teamwerk. Hoe iedere partner in deze samenwerking zich verantwoordelijk voelde voor zijn taak en ook om de afstemming met de anderen te blijven houden. Een echte team effort. Dagelijks maakten 144 medewerkers zich hard om deze nieuwkomers zo goed mogelijk te laten landen in onze maatschappij. Als bewoners van opvanglocaties dan spontaan een brief sturen aan burgemeester Aboutaleb waarin ze aangeven hoe prettig ze zijn opgevangen. Hoeveel de rust, veiligheid ze gevoeld hebben en hoe de sociale werkers ze hebben bijgestaan, dan ben je blij dat je daar ook een steentje aan hebt kunnen bijdragen.

De inspanningen van het zorgteams zijn ook bij diverse wethouders en burgemeesters niet onopgemerkt gebleven. De zorgteams van de verschillende locaties zijn terecht in het zonnetje gezet. In sommige gemeenten met een bedankbijeenkomst en bij anderen met een persoonlijke dankbrief met presentje. Prachtig om te zien dat de erkenning van dit succes ook geuit wordt.